Mnoge srpske tajne čuva Međuopštinski istorijski arhiv u Čačku: Dokumenti otkrivaju sa kim su Obrenovići vodili sudske sporove

U Međuopštinskom istorijskom arhivu čuva se arhivska građa sa teritorije grada Čačka i opština Gornji Milanovac i Lučani. U depou se čuva 561 fond od čega je 21 od izuzetnog značaja, a 60 fondova je proglašeno kulturnim blagom od velikog značaja. U okviru svakog fonda nalazi se više dokumenata iz perioda druge polovine 19. veka, Prvog i Drugog svetskog rata kao i posleratni. Tu su i pojedine zbirke kao što su zbirke matičnih knjiga, zbirka dnevnika iz oba svetska rata.

“Ovde se mogu naći građa koja datiraja iz vremena Miloša Obrenovića kao i njegovih sinova Milana i Mihaila i to su dokumenta koja govore o životu u tom periodu. Pošto su sačuvani samo fragmenti, tu možemo da nađemo na primer i dokumenta koja govore o neobičnim sudskim procesima. Zbirke Narodnooslobodilačkog pokreta ili zbirka Narodnog jugoslovenskog pokreta “Zbor”. Zatim ono što je od posebnog značaja jesu dokumenta koja svedoče o svakodnevnom životu, izveštaje koji govore o tome šta se dešava na terenu, kao i određene zahteve pojedinaca”, kazala je za RINU direktorka Međuopštinskog istorijskog arhiva Lela Pavlović.

Najstarija arhivska građa koja se čuva u Međuopštinskom istorijskom arhivu je iz 1813. godine , tačnije od druge polovine 19. veka, nešto kasnije formirani su sudski fondovi koji su veoma značajni jer pokazuju karakteristike toga doba.

“Zanimljiv je spis koji govori o događaju oko astala koji je nestao iz tadašnje arhive, a interesantan je jer u njemu učestvuju prvi ljudi opštine koji su bili politički angažovani. U sporu su učestvovali predsednici opština i sam načelnik arhiva Šurdilović. U tom jednom sporu oko astala mi saznajemo mnogo o političkim prilikama i razmiricama u tadašnjoj Srbiji, odnosno u Čačku”, navodi direktorka.

Direktorka ističe da je prostor iskorišćen za skladištelje istorijske građe u potpunosti adaptiran kao i da se depo nalazi u prostoriji visine četiri metra, ugrađene su pokretne police, ali je neophodan dodatni prostor. Na jednoj najlepših zgrada tog vremena vršene su mnoge intervencije, pa je tako 1997. i 1998. godine urađena hidroizolacija, tako da u depou nema vlage, što je od izuzetnog značaja. Međutim za potrebe depoa koristi se samo 500 metara kvadratnih, što nije dovoljno, s obzirom na teritoriju za koju je arhiv zadužen.

“Da bi se svagrađa sačuvala dugi niz godina u depou mora da bude posebna temperatura i to od 14 do 18 stepeni, kao i zaštićena svetlost a dokumenta moraju da budu spakovana u posebnim kutijama, podovi moraju da izdrže teret od 2, 8 tona po metru kvadratnom, takođe mora da postoji poseban ulaz i izlaz, kao i zaštita od bilo kakavih mikroorganizama. Ovde su arhivirani originali kojih nema na drugom mestu i moraju biti zaštićeni za buduće generacije. Uspeli smo da protekle dve godine uložimo 5,3 miliona dinara u rekonstrukciju postojeće fasade kai i krovne konstrukcije”, naglasila je direktorka Pavlović.

Zgrada Starog načelstva u kojoj se nalazi Međuopštinski istorijski i Narodni mužej arhiv podignuta je u periodu od 1875. do 1877. godine i bila je data na korišćenje Načelstvu , a zatim za potrebe sudstva.

RINA