Skriven u šumi uz obalu Moravice, manastir Klisura jedan od najstarijih u Srbiji: Velika svetinja više puta rušena, ali se uvek dizala kao Feniks iz pepela i okupljala vernike (FOTO)

Arilje - Na 13 kilometara od Arilja na putu ka Ivanjici, na levoj obali reke Moravice nalazi se manastir Klisura, posvećen Svetim Arhangelima Mihailu, koji je pre bio poznat kao manastir Dobrače. Jedan je od najstarijih u Srbiji, jer se smatra da je podugnut u 13. veku i to po uzoru na tadašnju episkopsku crkvu u Arilju. Manastir Klisura ima istorijsku, arhitektonsku i umetničko-spomeničku vrednost i svedoči o karakterističnom umetničkom stvaralaštvu i kulturnim prilikama u jugozapadnom delu Srbije. Unutrašnjost hrama prekrivaju freske i ikone, koje su oslikali poznati ikonopisci Simeon Lazović i Dimitrije Posniković. U njemu se čuvaju umetnički vredne ruske ikone, a majstori duboresci ostvarili su veliki domet u izradi portala.

- Manastir Klisura ima gotovo sve bogoslužne knjige uglavnom ruskih izdanja, iz 19. i sa početka 20. veka. Imao je i dosta starih rukopisnih knjiga. Najveći broj starina, bogoslužnih predmeta i knjiga koje je manastir imao uništili su Austrijanci 1915. i 1916. u brojnim poterama za pop Veljkom Tankosićem, dugogodišnjim parohom ovog manastira, koji je zbog rodoljublja i organizovanja otpora protiv okupatora, obešen od strane Austrijanaca 1916. u Užicu", kažu za RINU u Turističkom centru u Arilju.

Crkva je kako svedoči Letopis , bila porušena i spaljena 1688. godine kada je narod ovih krajeva učestvovao u bitkama protiv Turaka a na strani Austrijanaca. Godine 1690. hram je napušten, kako je to bio slučaj sa gotovo svim crkvama i manastirima južno od Dunava, kad se živalj tokom Velike seobe povukao na sever.

Manastir je obnovljen 1798. godine, i od tada do danas nije menjao svoj spoljašnji izgled. Aktivnost crkve pri manastiru Klisura vezana je za crkvu Svetog Ahilija u Arilju koji je od 1216. godine bio duhovno sedište ovog kraja, odnosno sedište Moravičke eparhije.

- Dalja sudbina manastira Klisura povezana je sa aktivnim učešćem sveštenstva u burnim istorijskim prevratima i borbama srpskog naroda ovog kraja. Prvobino muški manastir, odlikovao se živim učešćem igumana i kaluđera u ratovima pa se tako navode iguman Hrisantije Mučenik, arhimadrit Prpokopije Bujisić za koga se tvrdi da je pokretač ustanka 1875. godine", dodaju u Turističkom centru.

Pretpostavke da crkva Svetih arhangela Mihaila i Gavrila potiče iz doba Svetog Save vezana je, između ostalog, i za narodnu pesmu kojom se isto tvrdi i za crkvu Svetog Nikole u obližnjem selu Brekovo, a koja je zapisana 1936. godine. Narod je u usmenom predanju sačuvao priču o tome kako je Sveti Sava, prolazeći tim krajem, sreo jednog čoveka, čobanina, iz Dobrače kome je, nako što je saslušao žalbu da su im ovce mršave jer ne stignu da se napasu pošto moraju ujutro u Brekovo crkvi, savetovao da naprave sebi crkvu. Po ovoj legendi , nastala je crkva, današnji manastir Dobrača, odnosno Klisura.

Na osnovu pominjanja Svetog Save u ovoj legendi, verovalo se da iz doba Nemanjića potiču obe crkve mada za to nisu pronađeni nikakvi dokazi. Pred predanja uverenje u nastanak crkve krajem XIII veka izvučeno je iz analogija u stilu gradnje sa hramovima nastali tokom perioda raške graditeljske škole.

Pretpostavka da je manastir Klisura zadužbina Svetog Save nije dokazana, ali ni opovrgnuta, a ova svetinja danas je pod zaštitom države.

RINA